Dr. Ernst J. Baumann is een van de BELFOR-experts op het gebied van herstel van water- en vochtschade. Rijn, Oder, Elbe, Moezel: met meer dan 20 jaar ervaring heeft hij al verschillende overstromingssituaties meegemaakt. We spraken met hem over waar de getroffenen nu op moeten letten.
Dr. Baumann, waarom is tijd een kritieke factor bij de aanpak van overstromingsschade?
Voor elk type waterschade geldt het principe van snel handelen om de omvang van de schade zo beperkt mogelijk te houden en gevolgschade te voorkomen. In de regel zijn verzekerden zelfs contractueel verplicht de ontstane schade zelf zoveel mogelijk te beperken door de schade binnen hun mogelijkheden actief te beperken. Zoals bij elke vorm van waterschade geldt: hoe eerder het juiste wordt gedaan, hoe beter. Wij hebben hier een aantal eerste tips verzameld over hoe u goed kunt schoonmaken na een overstroming.
Wat is er anders bij een overstroming dan bij normale waterschade?
Bij overstromingsschade is er heel wat anders aan de hand: afhankelijk van het soort overstroming ontstaan er heel verschillende schadepatronen. Langzaam stijgende waterstanden hebben een ander effect op gebouwen dan snel opkomende stortvloeden of woeste overstromingen. Dit is op dramatische wijze aangetoond door de huidige gebeurtenissen. In alle gevallen zijn echter grote delen van het onroerend goed onder water komen te staan. In ieder geval moet een controle van de stabiliteit van het gebouw ervoor zorgen dat het veilig is om in en rond het gebouw te werken.
Het water is biologisch sterk verontreinigd. Chemicaliën, stookolie en andere verontreinigende stoffen vervuilen het water nog meer. En het water heeft meestal ook een hoog gehalte aan vaste stoffen in de vorm van modder, vuil en drijfhout.
Gewoon water is gemakkelijk te bestrijden. Ondergelopen kelders zijn het minste probleem. Vuil en modder daarentegen zijn moeilijk onder controle te krijgen. Daarom worden beschadigde ruimtes meestal vrij grondig gestript. Als de hele benedenverdieping is getroffen of zelfs het hele gebouw onderloopt, ontstaan er problemen op XXL-schaal.
Zijn drogen en vervolgens saneren dan eigenlijk nog zinvol?
Of drogen en vervolgens saneren economisch nog zin heeft, hangt af van verschillende factoren. Het hangt ervan af wat voor soort water het is en hoe erg het vervuild was. Normaliter kan bij waterschade onderscheid worden gemaakt tussen zoet water, industrieel water, fecaal water, grondwater en rivierwater. In het geval van overstromingsschade is het een mengsel dat moeilijk te onderscheiden is. En natuurlijk moet ook rekening worden gehouden met de duur: hoe langer het water staat, hoe meer tijd het heeft om het bouwweefsel aan te tasten.
In het geval van een grootschalige overstroming met veel getroffen huishoudens, is er meestal ook een gebrek aan voldoende droogapparatuur en elektriciteit.
Wanneer kan het drogen beginnen?
Zodra het gebouw kan worden betreden, d.w.z. zodra er zich geen statische problemen hebben voorgedaan in de constructie van het gebouw. Alvorens te drogen, moet worden nagegaan of er verontreiniging is. Indien het metselwerk wordt gedroogd terwijl het besmet is met microben of andere verontreinigende stoffen, kan dit een ernstig risico inhouden voor de gezondheid van de bewoners. Aan de hand van een evaluatie van de schade kunnen bekwame specialisten beslissen of technische droging al dan niet noodzakelijk is.
Waarom is een schadebeoordeling noodzakelik?
Een individuele evaluatie van de schade is noodzakelijk omdat geen twee schades gelijk zijn. Gebouwtypes, vormen en constructies zijn daarvoor te divers. In het kader van de evaluatie van de schade wordt bepaald welke werkzaamheden voor herstel en reparatie nodig zijn. Aldus regelt zij het aantal en de aard van de handelingen naar gelang van de omvang en de volgorde ervan en verstrekt zij informatie over de verwachte omvang van de schade. In het geval van overstromingsschade dient de beoordeling van de schade ook een beoordeling van het risico en de verontreinigende stoffen te omvatten en mag deze uitsluitend worden uitgevoerd door bevoegde personen.
Wat zijn de eerste maatregelen op weg naar technische droging?
Puin en slib moeten uit de getroffen gebieden worden verwijderd. Materiaal dat niet meer kan worden gebruikt, moet op de juiste wijze worden verwijderd. Inventaris die nog kan worden gebruikt, moet worden geborgen en onmiddellijk worden gedroogd in een tegen weersinvloeden beschermde opslagruimte. Zelfs bij opslag in de open lucht kan het drogen worden uitgevoerd met behulp van een folietent.
Als er nog geen zichtbare microbacteriële besmetting is opgetreden, wordt als onmiddellijke hulp droogapparatuur gebruikt. Dit voorkomt bijkomende schade. Verandering van het ruimteklimaat voorkomt dat zich microbiële problemen ontwikkelen. Condensatiedrogers en ventilatoren zijn zeer geschikt voor dit doel.
Wat komt er na de eerste maatregelen?
Nu moet zo snel mogelijk worden besloten welke bouwdelen moeten worden verwijderd en wat uiteindelijk in het pand moet blijven. Dit bepaalt ook hoe lang het technisch drogen zal duren. Alvorens met een droogmaatregel te beginnen, moeten ook verborgen ruimten zoals holle ruimten, kruipruimten, schachten enz. grondig worden ontdaan van vrij water. Alles wat direct kan worden geëxtraheerd, hoeft niet te worden verwijderd door het meer tijdrovende droogproces.
Voordat de droogapparatuur begint te draaien, worden niet-aangetaste gebieden, zoals bovenverdiepingen, door middel van schotten klimatologisch gescheiden van het beschadigde gebied.
Het eigen verwarmingssysteem van het gebouw is meestal niet voldoende om de technische droging uit te voeren. Vooral omdat de verwarmingssystemen in de getroffen gebouwen vaak niet voor langere tijd kunnen worden gebruikt.
Welke invloed heeft het weer op het drogen?
Zolang de structuur en de bestaande inventaris vorstvrij worden gehouden, is het enige probleem een hoge vochtigheidsgraad en het risico van schimmelgroei.
Naast natuurlijke droging door het openen van deuren en ramen, kunnen droogapparatuur dreigende schade in deze ruimten voorkomen, zelfs wekenlang, door de relatieve vochtigheid in de lucht in de ruimte gericht te verlagen.
Bij lage buitentemperaturen is het gebruik van adsorptiedrogers echter duidelijk te verkiezen boven het gebruik van condensatiedrogers voor dit doel, of is het zelfs noodzakelijk.
Welke rol speelt het soort constructie van het gebouw bij het drogen?
De droogmogelijkheden hangen met name af van de constructie van het gebouw en de gebruikte materialen. Natuurstenen muren of bakstenen muren kunnen zonder problemen worden gedroogd. Constructies van klei en dus ook van houtskeletbouw vormen een grotere uitdaging. Vooral prefab-huizen en gipsplaatconstructies zijn hier problematisch.
Naast ruimte- en spouwdroging is adequate droging door middel van condensatiedrogers en -turbines vereist voor zwevende dekvloeren en houten balkenplafonds. Hier moet ervoor worden gezorgd dat de droging wordt uitgevoerd in een afzuigproces met passende filtersystemen.
In veel gevallen is desinfectie van de randvoegen noodzakelijk of wordt desinfectie van de gehele isolatielaag aanbevolen.
Hoe lang duurt het drogen?
Droogmaatregelen na overstromingsschade vergen aanzienlijk meer tijd dan het drogen na standaardschade, vooral vanwege de zwaarder doorweekte muurconstructies.
Bedenk echter dat technische droging slechts een versnelling en ondersteuning van natuurlijke droging is. Het beginsel "Veel helpt veel!" is daarom slechts in beperkte mate van toepassing. De geïnstalleerde systemen moeten vakkundig worden gedimensioneerd.
Schade aan structuren kan ook ontstaan als het drogen te intensief is of als het gebouw te weinig wordt gedroogd. Onnodige stilstand tijden en onvoldoende toezicht op het droogproces verspillen niet alleen energie, maar vertragen ook de noodzakelijke reconstructie. Anderzijds brengen te vroeg ontmantelde droogsystemen het succes van de droging in gevaar. Dit kan vervolgens leiden tot gevolgschade bij reeds uitgevoerde reconstructiewerkzaamheden. Dan beginnen de restauratiekosten weer van voren af aan.
Welk advies geeft u aan de getroffenen ter plaatse die zelf de droging uitvoeren?
In ieder geval moet u het succes van het drogen door een deskundige laten beoordelen, ook als u zelf droogmaatregelen hebt uitgevoerd met gehuurde apparatuur. Dit beschermt u tegen onaangename verrassingen. Juist omdat bij technische droging met zoveel aspecten rekening moet worden gehouden, is overstromingsschade altijd een taak voor de expert.
Hoewel het geen erkend opleidingsberoep is, vereist het werk van een droogtechnicus veelzijdige en gespecialiseerde deskundigheid. Is het niet mogelijk om met deze specialistische kennis beschadigde partijen op afstand te helpen?
Dat is slechts in zeer weinig gevallen mogelijk. We worden steeds weer gevraagd om een "diagnose op afstand". Als professionals weten wij dat een professioneel op maat gemaakte droog- en herstelmaatregel niet haalbaar is zonder een individuele, gedetailleerde schade-inspectie ter plaatse. De kloof tussen algemene adviezen en de werkelijke situatie op de plaats van de schade is gewoon te groot.
Dr Baumann, hartelijk dank voor het interview.
Lees ook: Wat gebeurt er na de overstroming? met nuttige tips voor het opruimen.
